DC4Balance

Impact creëren door het beter leren begrijpen van het immuunsysteem

Voor het SGF Programma Immunologie trokken de Samenwerkende Gezondheidsfondsen (SGF) en de Topsector Life Sciences & Health (LSH) aangevuld met cofinanciering door het bedrijfsleven 17,5 miljoen euro uit voor veelbelovende immunologische onderzoeken. DC4Balance vormt samen met Target to B! en TIMID de drie consortia de drie consortia uit het programma dat financiering ontving. Ondanks dat elk project haar eigen focuspunten heeft, linken ze direct aan elkaar en helpen ze elkaar verder. In de toekomst willen ze verder samenwerken binnen het consortium ImmunehealthXL.  “Binnen ImmuneHealthXL willen we de drie pijlers bij elkaar brengen om tot een beter totaalbeeld te komen,” vertelt Prof. Dr. Jolanda de Vries, hoofd van de afdeling Tumorimmunologie van het Radboud Institute for Molecular Life Sciences.

In dit interview vertelt De Vries over het DC4Balance consortium. Dit consortium streeft ernaar om een uitgebreid beeld te krijgen van een ontregeld immuunsysteem en daarmee stappen te kunnen zetten in het ontwikkelen van een ziekte-overkoepelende strategie die effectieve, gepersonaliseerde immunotherapie voor patiënten mogelijk maakt.

Wat is in dit project onderzocht?

Het afweersysteem helpt ons lichaam in de strijd tegen diverse ziekteverwekkers, zoals bacteriën en virussen. Vaak gaat dat goed, maar soms ook niet: in sommige gevallen reageert het immuunsysteem te sterk, bijvoorbeeld bij allergieën of een auto-immuunziekte als reuma. In andere gevallen reageert het afweersysteem juist niet goed genoeg waardoor kankercellen kunnen uitgroeien. Immunotherapie speelt een grote rol in de behandeling van dergelijke ziekten. Maar om het volledige potentieel van immunotherapie te benutten, is het belangrijk dat er inzicht komt in hoe de verstoorde werking van het afweersysteem in balans gebracht kan worden.

De Vries vertelt dat zij monsters van patiënten met kanker, multiple-sclerose, en ook monsters van mensen met allergieën in klinische studies hebben geanalyseerd. De opzet van het onderzoek is daarmee ziekte-overstijgend en uniek. Het materiaal is afkomstig van patiënten die behandeld zijn met therapieën die het afweersysteem hebben beïnvloed. Met nieuwe methoden die ontwikkeld zijn in dit project wordt dit materiaal nu onderzocht op aangrijpingspunten voor nieuw te ontwikkelen vormen van immunotherapie.

“Door te bepalen wat de tekortkomingen zijn van het immuunsysteem, hebben we een start kunnen maken met het ontcijferen van de onderliggende pathofysiologie[1] van immuun gemedieerde ziekten, allergie en kanker”

In het project onderzoekt het consortium ook hoe het mogelijk gemaakt kan worden dat zeer kleine bolletjes, met stofjes die het immuunsysteem kunnen beïnvloeden, naar cellen van ons afweersysteem worden gedirigeerd. Tot nu toe wijzen de resultaten op beïnvloeding van het afweersysteem, en dit leidt mogelijk tot nieuwe behandelingen voor diverse ziekten.

Wat zijn de belangrijkste onderzoeksresultaten?

“De eerder benoemde bolletjes die het immuunsysteem kunnen beïnvloeden hebben wij bij zes personen met kanker geïnjecteerd”, vertelt De Vries. “We kunnen nu bolletjes maken die de immuunrespons als het ware kunnen aanzetten. Het immuunsysteem bij kanker kan zo ertoe aangezet worden om de kankercellen op te ruimen.”

“Dat is dan ook waar ik het meest trots op ben: dat we de vertaling hebben kunnen maken naar de kliniek.”

De Vries voegt hieraan toe dat de vertaalslag naar de kliniek vaak gepaard gaat met hoge kosten. “Het zou echt jammer zijn als het hierbij blijft. Daarom denk ik dat we ook als academische partners in dit soort grotere verbanden samen moeten blijven werken.”

Welke rol spelen het bedrijfsleven en patiënten binnen dit project?

“Wij bekijken vanuit de diagnostische kant wat er mis is met het immuunsysteem van een patiënt. De technologieën van bedrijven maakt dit in eerste instantie mogelijk.”
Bedrijven spelen daarmee een belangrijke rol en denken mee hoe verschillende methodes het onderzoek verder kunnen helpen. De Vries vertelt dat de wens dat meer bedrijven gaan meehelpen daarom sterk aanwezig is.

Voor patiënten zijn de bijwerkingen van behandelingen een belangrijk thema. Zo min mogelijk bijwerkingen voor een patiënt met een chronische ziekte is belangrijker dan voor bijvoorbeeld iemand met vergevorderde kanker, voor wie de ziekte levensbedreigend is en een behandeling wellicht de laatste mogelijkheid is. “Daarom is het echt heel erg belangrijk dat hetgeen we ontwikkelen voor mensen met een chronische ziekte veilig is en ook niet te veel bijwerkingen tot gevolg heeft. Patiënten wijzen ons erop om hier extra focus op te hebben. Dat is echt goed,” zegt De Vries.

Wat zijn de vervolgstappen?

Het project zorgt ervoor dat hopelijk in de toekomst een grotere groep patiënten met verschillende ziektebeelden geholpen kunnen worden met een effectieve behandeling die zo min mogelijk bijwerkingen heeft.

“Met dit onderzoek hebben we de echte vertaalslag kunnen maken van het onderzoek dat we wel al deden voor kanker naar andere ziektebeelden.”

“De middelen die de UMCs, Health~Holland, gezondheidsfondsen, bedrijven en de SGF ter beschikking hebben gesteld, heeft hier een grote impact op gehad.”

[1] Kennis en studie van de functie van zieke organen.